શું તમે ઋષિ, મુનિ, મહર્ષિ, સાધુ અને સંત વચ્ચેનો તફાવત જાણો છો. જાણો અહીં.

ભારતમાં પ્રાચીન સમયથી ઋષિ-મુનિઓનું વિશેષ મહત્વ રહ્યું છે. સેંકડો વર્ષો પહેલા ‘ઋષિ’, ‘મુનિ’, ‘મહર્ષિ’ અને ‘બ્રહ્મર્ષિ’ સમાજના માર્ગદર્શક ગણાતા હતા. ત્યારે આ જ લોકો પોતાના જ્ઞાન અને દૃઢતાના બળે સમાજ કલ્યાણના કાર્યો કરતા અને લોકોને સમસ્યાઓમાંથી મુક્તિ અપાવતા.

આજના યુગમાં આપણને અનેક તીર્થસ્થાનો, મંદિરો, જંગલો અને પર્વતોમાં અનેક સાધુ-સંતોના દર્શન થાય છે. પણ તેઓ ઋષિ-મુનિઓ જેવા જ્ઞાની નથી. આજે પણ ભારતમાં મોટાભાગના લોકો ઋષિ, મુનિ, મહર્ષિ, સાધુ અને સંતને એક જ માને છે. પરંતુ વાસ્તવમાં તે બધાની અલગ અલગ ઓળખ અને લાક્ષણિકતાઓ છે. એટલા માટે આજે અમે તમને જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ કે ઋષિ, મુનિ, મહર્ષિ, સાધુ અને સંતમાં શું તફાવત છે. ચાલો જાણીએ ઋષિ, મુનિ, મહર્ષિ, સાધુ અને સંતમાં શું તફાવત છે.

1- ઋષિ :

‘ઋષિ’ વૈદિક સંસ્કૃત ભાષાનો શબ્દ છે. પ્રાચીન સમયમાં વૈદિક રચનાઓના લેખકોને ‘ઋષિ’નો દરજ્જો હતો. ઋષિમુનિઓ તેમના યોગ દ્વારા ભગવાનની પ્રાપ્તિ કરતા હતા અને તેમના તમામ શિષ્યોને જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ કરાવતા હતા. વૈદિક કાળમાં તમામ ઋષિમુનિઓ ‘ગૃહસ્થ આશ્રમ’માંથી આવતા હતા.

ઋષિ પર કોઈપણ પ્રકારના ક્રોધ, લોભ, આસક્તિ, અહંકાર અને ઈર્ષ્યા વગેરેનો કોઈ પ્રતિબંધ નથી કે સંયમનો કોઈ ઉલ્લેખ નથી. પ્રાચીન સમયમાં, ઋષિ-મુનિઓ ભૌતિક પદાર્થ તેમજ તેની પાછળ છુપાયેલી શક્તિને જોઈ શકતા હતા. આપણા પુરાણોમાં સપ્ત ઋષિઓનો ઉલ્લેખ છે, જેઓ કેતુ, પુલહ, પુલસ્ત્ય, અત્રિ, અંગિરા, વશિષ્ઠ અને ભૃગુ છે.

આ પણ વાંચો : રાવણનો અંત ભગવાન શિવના વાહન સહિત આ 6 લોકોના શ્રાપને કારણે થયો હતો.

2- મુનિ :

મુનિ શબ્દનો અર્થ થાય છે મૌન જેનો અર્થ થાય છે શાંતિ. સાધુઓ બહુ ઓછું બોલે છે. તેઓ મૌન રાખવા અને વેદ અને શાસ્ત્રોનું જ્ઞાન મેળવવાના શપથ લે છે. મૌન પ્રથાની સાથે, જે વ્યક્તિ એકવાર ભોજન લે છે અને 28 ગુણોથી સંપન્ન હોય છે તેને ‘મુનિ’ કહેવામાં આવે છે.

પ્રાચીન કાળમાં જે ઋષિમુનિઓ આધ્યાત્મિક સાધના કરતા અને મૌન રહેતા તેમને ‘મુનિ’નો દરજ્જો મળ્યો. જો કે, આવા કેટલાક ઋષિઓનો દરજ્જો હતો, જેઓ ભગવાનનો જપ કરતા હતા. જેમાં નારદ મુનિનું નામ પણ સામેલ છે. ઋષિમુનિઓ શાસ્ત્રોની રચના કરે છે અને સમાજના કલ્યાણનો માર્ગ બતાવે છે.

આ પણ વાંચો : શ્રી કૃષ્ણ કહે છે કે આ દિશામાં મોર પીંછા રાખવાથી ધનની પ્રાપ્તિ થાય છે, ઘરમાં લક્ષ્મી આવે છે. જાણવા માટે અહીં ક્લિક કરો.

3- મહર્ષિ :

જે વ્યક્તિ જ્ઞાન અને તપની સર્વોચ્ચ સીમાએ પહોંચે છે તેને ‘મહર્ષિ’ કહેવાય છે. મહર્ષિઓ આસક્તિ અને માયાથી અલિપ્ત થઈને પરમાત્માને સમર્પિત થઈ જાય છે. માત્ર ‘બ્રહ્મર્ષિ’ જ મહર્ષિથી ઉપર ગણાય છે. ગુરુ વશિષ્ઠ અને વિશ્વામિત્ર ‘બ્રહ્મર્ષિ’ હતા. પ્રાચીન ગ્રંથો અનુસાર દરેક મનુષ્યમાં 3 પ્રકારની આંખો હોય છે ‘જ્ઞાન ચક્ષુ’, ‘દિવ્ય ચક્ષુ’ અને ‘પરમ ચક્ષુ’.

જે વ્યક્તિની ‘જ્ઞાનની આંખો’ જાગૃત થાય છે, તે ‘ઋષિ’ કહેવાય છે. જેની ‘દિવ્ય ચક્ષુ’ જાગ્રત થાય તે ‘મહર્ષિ’ કહેવાય અને જેની ‘પરમ’ નેત્ર જાગૃત થાય તેને ‘બ્રહ્મર્ષિ’ કહેવાય. છેલ્લા મહર્ષિ દયાનંદ સરસ્વતી હતા, જેમણે મૂળ મંત્રોને સમજ્યા અને તેનું અર્થઘટન કર્યું. આ પછી આજ સુધી કોઈ વ્યક્તિ ‘મહર્ષિ’ નથી બની.

આ પણ વાંચો : જગન્નાથ મંદિર પરથી કેમ ચકલું પણ ફરકતું નથી? કેમ હવાથી વિપરીત ફરકે છે ધજા? જાણો ચોંકાવનારા રહસ્યો.

4- સાધુ :

સામાન્ય રીતે સાધના કરનારને ‘સાધુ’ કહેવામાં આવે છે. ઋષિ બનવા માટે વિદ્વાન હોવું જરૂરી નથી કારણ કે કોઈપણ વ્યક્તિ સાધના કરી શકે છે. પ્રાચીન સમયમાં ઘણા લોકો સમાજથી દૂર થઈને કોઈના આધ્યાત્મિક સાધનામાં વ્યસ્ત થઈને ચોક્કસ જ્ઞાન મેળવતા હતા. કેટલીકવાર ‘સાધુ’ શબ્દનો ઉપયોગ સારા અને ખરાબ વ્યક્તિ વચ્ચેના તફાવત માટે પણ થાય છે.

તેનું કારણ એ છે કે સાધના કરવાથી વ્યક્તિ સીધી, સરળ અને સકારાત્મક વિચારસરણી બને છે. આ સાથે ‘સાધુ’ લોકોની મદદ માટે હંમેશા આગળ રહે છે. સંસ્કૃતમાં સાધુ શબ્દનો અર્થ સજ્જન છે, જેનો એક ગુણ એ પણ છે કે એવી વ્યક્તિ જે 6 અવગુણો – કામ, ક્રોધ, લોભ, મોહ, મદ અને મત્સરનો ત્યાગ કરે છે. જે વ્યક્તિ આ બધી વસ્તુઓનો ત્યાગ કરે છે તેને ‘સાધુ’નું બિરુદ આપવામાં આવે છે.

આ પણ વાંચો : દરરોજ મંદિર જવાના ફાયદા : લાખો રૂપિયા ખર્ચ કર્યા પછી પણ નહીં મળે. જાણો અહીંયા.

5- સંત :

શાંત અને સંતુલન માટે સંસ્કૃત શબ્દ પરથી ‘સંત’ શબ્દ આવ્યો છે. સંત તે વ્યક્તિને કહેવામાં આવે છે જે સત્યનું આચરણ કરે છે અને પ્રબુદ્ધ છે. તેમાં સંત કબીરદાસ, સંત તુલસીદાસ, સંત રવિદાસના નામ સામેલ છે. ભગવાનના ભક્ત અથવા ધાર્મિક વ્યક્તિને સંત પણ કહેવામાં આવે છે.

મોક્ષ મેળવવા માટે કુટુંબ અને કુટુંબ છોડી દેવાનો અર્થ એ નથી કે ‘સંત’ બનવું. તેથી જ દરેક ઋષિ અને મહાત્માને ‘સંત’ કહેવાય નહીં. આ પ્રક્રિયામાં જે વ્યક્તિ વિશ્વ અને આધ્યાત્મિકતા વચ્ચે સંતુલન સાધે છે તેને ‘સંત’ કહેવામાં આવે છે. સંતની અંદર શાંત સ્વભાવમાં સહજતા રહે છે.

આ પણ વાંચો : શું તમને ખબર છે કે મંદિરની અંદર પ્રવેશતા પહેલા ચપ્પલ કેમ બહાર કાઢવામાં આવે છે. જાણો અહીંયા.

આવા જ રસપ્રદ અને જાણવા લાયક લેખ અને માહિતી તમારા મોબાઇલ પર મેળવવા માટે અમારા વોટ્સએપ ગ્રુપમાં જોઈન થાઓ તથા અમારી વેબસાઇટ માહિતીસેતુ ની રેગ્યુલર મુલાકાત લેતા રહો.

અમારા વોટ્સએપ ગ્રુપની લિંક :

વોટ્સએપ ગ્રુપમાં જોડાવા માટે

અહિંયા ક્લિક કરો

અન્ય મહત્વપૂર્ણ લિંક્સ :

સરકારી ભરતીની જાહેરાતો	અહીંયા ક્લિક કરો
જાણવા જેવું (અજબ ગજબ)	અહીંયા ક્લિક કરો
સરકારી યોજનાઓ	અહીંયા ક્લિક કરો
હેલ્થ કેર (દેશી ઔષધ)	અહીંયા ક્લિક કરો
મોટીવેશનલ સ્ટોરી	અહીંયા ક્લિક કરો
શૂરવીરોની વીરગાથાઓ	અહીંયા ક્લિક કરો
બૉલીવુડ ગપશપ	અહીંયા ક્લિક કરો
રમત ગમત	અહીંયા ક્લિક કરો
આજના ન્યુઝ પેપર	અહીંયા ક્લિક કરો
આજનું રાશિ ભવિષ્ય	અહીંયા ક્લિક કરો

────⊱◈✿◈⊰────